De VUB in mijlpalen

Met een concert- en evenementenzaal, exporuimtes en een duurzaam café heeft het heel wat in zijn mars om een waardige opvolger van het legendarische Kultuurkaffee/Trefcentrum Y’ te worden.

Partners zijn de Universiteit van Göteborg, l’Université Paris Seine, Pompeu Fabra University Barcelona en de University of Warwick. De Universiteit van Ljubljana leidt het initiatief.

De hervorming van de lerarenopleidingen tot educatieve bachelors en masters maakt een samenwerking tussen de universiteiten en de Centra voor Volwassenenonderwijs (CVO’s) onontbeerlijk. De VUB krijgt daardoor de eindverantwoordelijkheid voor de educatieve masters op de CVO-campussen Anderlecht, Leuven en Diest.

In december 2012 wordt aangekondigd dat de rijkswachtkazernes aan de Kroonlaan binnen de twee jaar in onbruik zullen geraken. Na jaren van lobbywerk door toenmalig rector Paul De Knop krijgen de VUB en de ULB de sleutel van de gebouwen. De site, nu omgedoopt tot Usquare.brussels, wordt een universitaire wijk met onder andere studentenkamers, incubatoren en zelfs een cinemazaal.

Deze zorgfaciliteit vlak naast het UZ Brussel geeft patiënten de kans om tijdens hun ziekenhuisopname toch contact te hebben met hun huisdier (hond of kat). Patiënten zonder huisdier kunnen er ook terecht voor dierentherapie. Wetenschappelijk onderzoek wijst immers uit dat contact met dieren een heilzaam effect heeft op het mentale welbevinden van mensen en op hun genezingsproces

VUB en UGent richten samen de bachelor 'Social Sciences' op. Deze eerste Engelstalige academische bachelor wordt een succes. Het bedrijfsleven zit op dergelijke opleidingen te wachten. In 2018 wordt een tweede Engelstalige bacheloropleiding, Bedrijfseconomie, toegevoegd. 

‘Redelijk eigenzinnig’ is jarenlang de baseline van de VUB. Sinds academiejaar 2015-2016 is ‘redelijk eigenzinnig: nadenken over mens en maatschappij’ ook de titel van een interdisciplinair keuzevak. Brusselse organisaties kunnen een projectvoorstel indienen, dat door de studenten uitgewerkt wordt. De thema’s ‘duurzaamheid’, ‘migratie’, ‘nieuwe technologie’ en ‘Oorlog, Conflict, Vrede & Verzet’ passeerden reeds de revue. In academiejaar 2019-2020 wordt er gewerkt rond het thema ‘klimaatactie’.

De BDA biedt Engelstalige opleidingen, seminaries en trainingen (gedragstrainingen, onderhandelstrategieën) aan diplomaten en zakenmensen en aan diegenen die een dergelijk beroep ambiëren. Eerste voorzitter wordt prof. Jean-Pierre Degrève.

De Foundation past in het beleid van toenmalig rector De Knop om meer externe middelen aan te trekken. Ze financiert vrijdenkend onderzoek. Men kan projecten ondersteunen, een fonds op hun naam starten of helpen bij het creëren van een academische leerstoel.

Het VUB Fellowship-programma is een platform waar academici en de werelden van de samenleving en bedrijf elkaar kunnen ontmoeten. In 2018 is de groep al aangegroeid tot 96 Fellows en 63 ere-Fellows.

Honderden onderzoekers uit verschillende faculteiten en disciplines wisselen ideeën uit en presenteren hun projecten tijdens het evenement. In de jaren 1980 waren al soortgelijke initiatieven genomen, maar die hielden niet stand.

Met de opening van het Incubatiecentrum Arsenaal Brussel (ICAB) geeft de VUB, in samenwerking met de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij Brussel (nu Citydev.brussels) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, een nieuwe bestemming aan een problematische ontwikkelingszone in Etterbeek. Sindsdien kunnen jonge ondernemers uit de ICT- en engineeringsector er terecht om, met de universitaire expertise van de VUB binnen handbereik, hun bedrijf op de rails te zetten.

In 1977 richt Els Witte het Centrum voor de Interdisciplinaire Studie van de Brusselse Taaltoestanden op. Na enkele naamswijzigingen heeft een schaalvergroting plaats tot BRIO. Het centrum krijgt steun van de Vlaamse overheid  en van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. BRIO wil de kennis over Brussel en haar periferie vergroten, en voert tegelijk beleidsondersteunend onderzoek uit.

In 1999 tekenen 29 Europese landen de Bolognaverklaring. De twee jaar durende kandidaturen worden drie jaar durende bachelors en de twee jaar durende licenties worden meestal éénjarige masters. Er is in de voorafgaande jaren veel studentenprotest geweest tegen de hervormingen. Onderzoek uit 2010 toont aan dat de hervorming een studieduurverlenging van ongeveer een jaar veroorzaakt.  

Het platform wil een inspiratiebron zijn voor wetenschappers, industrie, overheid en studenten via thematische en transdisciplinaire ontmoetingen. Het richt zich op nieuwe inzichten en vluchtroutes vanuit een maatschappij gedreven door winst en verdeeld door macht, inkomen, ras, geslacht, opleiding en leeftijd.

Het betreft een startkapitaalfonds dat participaties zal nemen in tal van VUB spin-off’s. In 2012 wordt BI³ opgevolgd door QBIC, het eerste interuniversitaire zaaikapitaalfonds in Brussel en Vlaanderen. In 2016 wordt dit fonds verder gezet met de oprichting van QBIC II.

Het IES is één van de Jean Monnet excellentiecentra van de Europese Commissie. Deze centra richten zich op het beleid van de EU in een internationale setting.

Prof. Georges Patfoort en Jan Wastiels ontwikkelen IPC (Inorganic Phosphate Cement). Dit product, dat bekend staat onder de naam Vubonite of ICP-Pro, hecht uitstekend, is bestand tegen hoge druk, is onbrandbaar, milieuvriendelijk, en bestand tegen extreme temperaturen. Het wordt gebruikt voor woningbouw in ontwikkelingslanden, maar ook als basismateriaal voor kunstwerken.

De VUB koopt in 1995 een gebouw in Wemmel, om het eerste ondersteunende expertisecentrum in onder te brengen. Patiënten en ondersteunende verenigingen kunnen er terecht.

Naar aanleiding van de 25ste verjaardag van de VUB wordt er een groot internationaal en transdisciplinair congres gehouden over wereldbeelden. De impact is zo overweldigend dat de wetenschappers om een voortzetting vragen. Apostel schenkt het geld van de Solvayprijs, dat hij kreeg voor zijn levenslange wetenschappelijke werk, voor de oprichting van het centrum aan de VUB. In 2019 wordt er vanuit het centrum een nieuw postgraduaat 'School of Thinking' gelanceerd.

Historica Els Witte wordt de eerste vrouwelijke rector van een basisuniversiteit in Vlaanderen.

Dit is het resultaat van meer dan 20 jaar onderzoek. Het succes zal aanleiding geven tot de onderzoeksgroep B-Phot (2010) en de Brussels Photonics Campus in Gooik in 2013.

Het symfonisch orkest staat open voor studenten, alumni, personeel, familie, jongeren en sympathisanten.

Mandela reist naar Brussel en ontvangt een eredoctoraat uit handen van rector Robert Dejaeghere. Om veiligheidsredenen wordt gebouw Q aangepast en ontstaat de z.g. Mandela-ingang, die rechtstreeks uitgeeft op de singel.

Hiermee rolde de universiteit de pedagogische beoordeling door de studenten structureel en universiteitsbreed uit.

In de daarop volgende decennia  wordt het Diabetes Research Center een Europese leider voor betaceltherapie bij diabetes.

Het is niet enkel toegankelijk voor de VUB-gemeenschap, ook omwonenden en lokale basisscholen zijn welkom. In 2018 heeft de heropening plaats, nadat het volledig vernieuwd is.

Wetenschappers Cécile Casterman, Raymond Hamers, (later geholpen door Serge Muyldermans en Jan Steyaert) en hun studenten ontdekken tijdens een practicum een nieuwe type antilichamen in kameelachtige soorten - de alpaca antilichamen of de 'nanolichamen'.

Dit eerste academisch centrum voor vrouwenstudie in Vlaanderen kwam er op initiatief van een aantal geëngageerde vrouwelijke academische stafleden. Zij deden onderzoek naar genderongelijkheid en de positie van vrouwen in de maatschappij. In 2015 werd het omgedoopt tot het RHEA, Expertisecentrum voor Gender, Diversiteit en Intersectionaliteit.

Dit initiatief van Paul De Knop was met 25 topsporters in het eerste werkingsjaar van meet af aan een succes en dat is het ruim dertig jaar later nog.  Zo reisden in 2016 niet minder dan zeven VUB studenten af naar Rio voor de Olympische Spelen. Vier van hen kwamen met medailles naar huis. 

Het Unica-netwerk is een samenwerkingsverband tussen de Europese hoofdstedelijke universiteiten, als antwoord op het netwerk van oude universiteiten (Coimbra groep).

Philippe Vandermeer, preses van Germania-Romania (Gerrom), organiseert het eerste zangfeest. De zaal is kaal, de muzikale begeleiding bestaat alleen uit een pianist op een oude buffetpiano, maar de sfeer zit goed. In het feestjaar is het zangfeest aan zijn 34ste editie toe.

De zelfstudiecentra beogen het aanleren van studievaardigheden en stimuleren zelfevaluatie. In de jaren die volgen komen er zelfstudiecentra voor Geneeskunde, Farmacie en HILOK (in 1986 in Jette en in 1987 op het Oefenplein),  voor Wetenschappen en Toegepaste Wetenschappen en voor Humane Wetenschappen (in 1989 op het Oefenplein) tot stand.

Het kinderziekenhuis is speciaal uitgerust om kinderen speels op te vangen, zodat niet hun ziekte, maar wel hun gevoel van welbehagen en dus hun herstel op de voorgrond komt. Vanaf 2017 heet het KidZ Health Castle. 

In de afdeling fertiliteit worden de eerste eicellen bij een vrouw weggenomen na een stimulatiekuur. Ze worden  in een proefbuis bevrucht met zaadcellen. De eerste drie maanden leveren uiteindelijk vier bevruchtingen en twee bevallingen op; daarna is het hek van de dam. Nog datzelfde jaar wordt de afdeling omgedoopt tot Centrum voor Reproductieve Geneeskunde (CRG). Het centrum zal diverse wetenschappelijke (wereld)primeurs op haar naam schrijven.

Het jaar daarop richt hij ook de Belgische Associatie voor AI (BAAI) op.

De ‘place to be’ voor creatieve ateliers en tentoonstellingen (ook in de Gallery’). Het café groeit snel uit tot een gerenommeerde muziekclub. Dankzij subsidies van de Vlaamse Gemeenschapscommissie, van het ministerie van Cultuur en door erkenningen als vormingsinstelling voor volwassenen en als jeugdhuis, wordt het een vaste waarde in het Brusselse studentenuitgaansleven. Het Kultuurkaffee sluit de deuren op 24 januari 2015 en kent in 2019 een doorstart in Pilar.

Het wordt opgericht in Neder-Over-Heembeek, en gevolgd door een tweede research park in Zellik in 1985. De researchparken zijn gericht op toegepaste industriële research, technologische innovatie en dienstbetoon.

Onder impuls van fertiliteitsspecialist Paul Devroey en Hilde Olbrechts,  één van de pioniers van de counseling in België, wordt in het AZ-VUB een spermabank geïnstalleerd. Daarmee beschikt het ziekenhuis over de middelen om aan donorinseminatie te doen.

Deze NGO beoogt de bevordering van vaardigheden op het gebied van wereldburgerschap bij studenten. Hoewel UCOS aangesloten is bij de VUB, zijn haar activiteiten gericht op alle hoger onderwijsinstellingen in Vlaanderen.

In 1970 richt de VUB een Commissie Wetenschappelijk Onderzoek op. Na naamsverandering in 1973 (Navorsingscommissie) en 1976 (Navorsingsraad) wordt die in 1978 definitief omgevormd tot Onderzoeksraad. De wettelijke bepalingen van het Koninklijk Besluit dat universitaire instellingen verplicht een Onderzoeksraad in te richten, spiegelen zich grotendeels aan het reglement van de reeds bestaande Navorsingsraad van de VUB.

Het doel is om verbintenissen tussen wetenschap en maatschappij te creëren. De Vlaamse overheid erkent in 1998 officieel het belang van interface-activiteiten op universiteiten.

De artsen kunnen  niet wachten op de officiële inhuldiging om het ziekenhuis van start te laten gaan: de raadplegingen starten in april en de eerste patiënten zijn begin juni al gehospitaliseerd.

De SOR krijgt de besluitvorming over de sociale sector in handen. Tegelijk worden de nog uit de ULB-tijd stammende vzw Studentendiensten, de Commissie voor Sociale Aangelegenheden (opgericht in 1970), en het Commissariaat voor Sport en Vrije Tijd samengevoegd tot één geheel onder leiding van een coördinator (Werner Soetens). Prof. Marcel Hebbelinck wordt de eerste voorzitter, vanaf 1982 wordt het voorzitterschap permanent waargenomen door een student.

Het door de gereputeerde architect Renaat Braem ontworpen 'administratief en rectoraatsgebouw' wordt in 1976 opgeleverd. In 2007 krijgt het de status van beschermd monument. Sinds 2018 wordt het gebouw gerenoveerd. Het vernieuwde BraeMgebouw zal vermoedelijk zijn deuren weer openen in 2020.

Gebouw Q is ontworpen door architectenbureau Baro uit Gent. Innovatief zijn de draaibare platformen, waardoor een deel van de aangrenzende auditoria bij het centrale auditorium gedraaid kunnen worden, zodat de capaciteit spectaculair uitbreidt.

In 1975 gaat het bijzonder begeleidingsprogramma ‘werkstudenten-rechten’ van start, een initiatief van de faculteit rechtsgeleerdheid. Al snel volgen niet alleen andere VUB-faculteiten, maar ook andere instellingen. In 1980 reikt de VUB de eerste licentiaatsdiploma's rechten uit aan voltijds tewerkgestelde studenten.

Onder impuls van Aloïs Gerlo wordt de lerarenopleiding vernieuwd. Het resultaat is het Interfacultair Departement LerarenOpleiding (IDLO). De opleiding is geüniformeerd zodat ze alle faculteiten kan ondersteunen.

Het is een gedeeld initiatief van de ULB en de VUB, opmerkelijk aangezien de splitsing nog maar net achter de rug is. De focus van het onderzoek ligt op de fysica van elementaire deeltjes. Het IIHE gaat onder meer op zoek naar het Brout-Englert-Higgs boson op het CERN en kan met haar partners op 4 juli 2012 de ontdekking ervan aankondigen. Daarop krijgt François Englert in 2013 de Nobelprijs voor natuurkunde. Als partner van Englert deelt het IIHE daarmee in de onderscheiding.

De VUB krijgt per KB toestemming om een ziekenhuis te bouwen op gronden bij het Laarbeekbos in Jette.

De wet van 28/05/1970 geeft de VUB rechtspersoonlijkheid met terugwerkende kracht tot 1 oktober 1969. Het duurde zo lang omdat het een politieke koehandel was: de regering wilde geen oplossing voor de splitsing van ULB/VUB goedkeuren, zolang de splitsing van de KU Leuven in twee zelfstandige universiteiten niet geregeld was.

De Raad wordt opgericht door de rectoren Gerlo (VUB) en De Somer (KUL) om de Vlaamse universiteiten tijdens de universitaire expansie voldoende profilering te geven in het federale België. In december 1976 wordt het orgaan door de overheid geofficialiseerd.

Volgens de democratiseringsgedachte van Mei 68 eisen de studenten het recht op om het onderwijs te beoordelen. In een aantal faculteiten weten ze die eis te verzilveren, wat een unicum is in Vlaanderen. Structureel wordt de pedagogische beoordeling ingevoerd in 1991.

Uiteraard een bijzonder plechtig en historisch moment, bijgewoond door tal van ministers. Rector Gerlo spreekt in zijn openingsrede over de totstandkoming van “de derde Vlaamse universiteit”.

De Onderwijscommissie wordt opgericht als adviserend orgaan van de Raad van Beheer voor alle problemen die verband houden met de studie en verbetering van o.a. de onderwijs- en examenmethoden. In de commissie zijn alle geledingen van de universiteit vertegenwoordigd, wat lange tijd uniek zal zijn voor Vlaanderen. Door de groei van de universiteit en naar analogie met de Onderzoeksraad wordt de Onderwijscommissie in 1981 omgevormd tot de Onderwijsraad.

Het basisakkoord betreffende de boedelscheiding geeft de ULB en VUB  respectievelijk 70 en 30 % van het oude patrimonium. Enkele maanden later krijgt de VUB 5/11e van het Oefenplein; de ULB houdt de rest (en de Solbosch).

De TNR fungeert naast de Raad van Bestuur van de ULB en zal doorgroeien tot de echte Raad van Bestuur van de nieuwe VUB.

Tijdens een vrije vergadering om een gemeenschappelijk standpunt rond de universitaire verdubbeling te bepalen, richten de Vlamingen op initiatief van de OSB, de VNVHO en de VVP het Coördinatiecomité voor de Nederlandstalige Universitaire Gemeenschap (CONUG) op. Het CONUG evolueert in die turbulente periode snel tot de officiële spreekbuis van de Nederlandstalige universitaire gemeenschap aan de ULB. Het is de voorloper van de Tijdelijke Nederlandstalige Raad (TNR).

De Oudstudentenbond (OSB) wordt de eerste Nederlandstalige alumnivereniging aan de ULB. Als uitgesproken vrijzinnige vereniging promoot de OSB aanvankelijk de ULB in Vlaanderen. Later zetten de oud-studenten zich in voor de uitbouw van de VUB en haar gemeenschap.

Nadat de eerste ULB-opleiding volledig verdubbeld is, is de verdubbeling van de studentenkringen een logische stap. VO ontstaat eerst als een werkgroep binnen het BSG, omdat dit orgaan meent dat ze een studiekring nodig heeft. De oorspronkelijke kring Librex (of Cercle du Libre Examen °1928) heeft er geen moeite mee, want het streven van de Vlamingen om uit de ondergeschikte positie te komen wordt door de kring als rechtmatig aanzien.

Men wist dat de taalwet van 1935 het diploma voor de uitoefening van een gerechtelijk ambt in Vlaanderen zou verplichten. De kandidaatsjaren blijven nog in het Frans tot 1948.

Industrieel Ernest Solvay wil bijdragen aan de vooruitgang in de wetenschap en financiert de bijeenkomst. Albert Einstein en Henri Poincaré ontmoeten er elkaar. De conferentie heeft een enorme impact. Na het ontstaan van de VUB deelt de universiteit mee in de vriendschappelijke banden met de familie Solvay.

Naar aanleiding van de taalwet op de academische graden (1890) die gerechtelijke ambten reserveert voor afgestudeerden die een bewijs kunnen leveren van kennis van het Nederlands, richt de ULB in het academiejaar 1890/91 de cursus Vlaams strafrecht en strafvordering in.

Naar aanleiding van spanningen met professoren en bestuurders van de ULB besluiten de studenten hun kritiek te expliciteren door hun sympathie te betuigen aan Verhaegen als inrichter van een vrij en wetenschappelijk onderwijs, zonder bijgeloof en onverdraagzaamheid. 200 van de 1.400 studenten ingeschreven aan de ULB komen bijeen rond het standbeeld van Verhaegen en trekken daarna – zeer netjes gekleed – in stoet naar het kerkhof om bloemen te leggen op het graf van hun ‘idool’. De pers spreekt van een ‘canonisatie’ van Verhaegen. De studenten nemen die idee direct over en Sint-Verhaegen is geboren.

Het Nederduitsch Taalminnend Genootschap is de voorloper van de Vrijzinnige Studentenkring ‘Geen Taal, geen Vrijheid’ en het huidige BSG. De stichting getuigt van de bewustwording van de Vlaamse Beweging rond het midden van 19de eeuw. Met haar eerste publicatie jaagt de kring de klerikalen tegen zich in het harnas. De toon is gezet…

Na de opstand van 1830 treuzelt  de Belgische regering met het inrichten van universiteiten. Als de Belgische bisschoppen in het voorjaar 1834 het project van de Katholieke Universiteit in Mechelen aankondigen, lanceert Auguste Baron zijn liberaal project in de maçonnieke loge ‘Les Amis Philantropes’. Hij krijgt steun van Théodore Verhaegen.  Nog dat jaar gaat de ULB van start als Université Libre de Belgique, want de initiatiefnemers zien het niet als een regionaal, maar als een nationaal initiatief.